De arbeidsmarkt blijft uitdagend. Waar personeel in het verleden 25 jaar bij dezelfde werkgever bleef, is regelmatig wisselen van baan nu de norm. Ook voor het aantrekken van startende werknemers is de concurrentie groot. Goed personeel is cruciaal voor je bedrijf, dus hoe zorg je dat je topmensen aantrekt én vasthoudt?
Een duidelijke trend is het aanbieden van werknemersparticipaties of speciale beloningsstructuren, naast of in plaats van de ‘gewone’ bonusuitkering. In deze blog lees je welke soorten er regelmatig voorkomen en in welke situatie een bepaalde structuur het beste past.
Soorten werknemersparticipaties
Er zijn grofweg twee soorten beloningsstructuren te onderscheiden: i) daadwerkelijke participatie van de werknemer in het aandelenkapitaal van de onderneming en ii) winstdeling in de onderneming. De verschillende soorten worden hierna besproken.
1. Participatie
Stemrechtloze aandelen
De eerste vorm van participatie zijn stemrechtloze aandelen waaraan winstrecht is verbonden, maar geen stemrecht. Op deze manier heeft de betreffende werknemer geen zeggenschap in de aandeelhoudersvergadering, maar kan hij wel meedelen in de winst van de onderneming. Een werknemer is in dat geval wel aandeelhouder, zal partij zijn bij de aandeelhoudersovereenkomst en dient voor iedere aandeelhoudersvergadering te worden opgeroepen. Op de aandeelhoudersvergadering kan de werknemer gebruik maken van zijn vergaderrecht. Het kunnen toekennen van stemrechtloze aandelen vraagt in de meeste gevallen om een wijziging van de statuten en een akte van uitgifte van aandelen zal door de notaris moeten worden opgesteld en gepasseerd.
Certificaten van aandelen
Een tweede optie is dat er certificaten van aandelen worden uitgegeven aan de werknemer. In dit geval zal er een stichting administratiekantoor moeten worden opgericht waaraan aandelen worden uitgegeven of worden overgedragen. Van deze aandelen zullen vervolgens certificaten worden uitgegeven aan de werknemer. Het stemrecht blijft in dit geval bij het bestuur van het stichting administratiekantoor. De certificaathouders hebben dus geen stemrecht en ook het vergaderrecht tijdens de aandeelhoudersvergadering kan worden uitgesloten. Ook bij deze optie dient een aandeelhoudersovereenkomst gesloten te worden waarbij de stichting partij is. De notaris zal ook de nodige kosten maken voor het oprichten van de stichting en het uitgeven van de aandelen en daar komen overige kosten zoals het opstellen van de jaarrekening van de stichting nog bij.
Optierechten
Een andere mogelijkheid is het sluiten van een optieovereenkomst. Een optieovereenkomst geeft een werknemer de optie om in de toekomst zijn recht op aandelen in de onderneming uit te oefenen als bijvoorbeeld aan bepaalde targets is voldaan. In plaats van het daadwerkelijk uitgeven van aandelen kan ook een optie op dit recht worden gegeven. Dit houdt in dat de werknemer onder bepaalde voorwaarden zijn optie kan uitoefenen ten aanzien van bepaalde aandelen. Zolang de werknemer alleen een optierecht heeft is notariële tussenkomst niet nodig. Indien de werknemer het optierecht uitoefent dienen dezelfde stappen te worden ondernomen zoals hierboven onder het kopje ‘stemrechtloze aandelen’ is opgenomen.
2. Winstdeling
Stock Appreciation Rights (SAR’s)
Een voorbeeld van een winstdeling is een SAR-regeling. Een dergelijke regeling geeft een werknemer een bepaald vorderingsrecht op de onderneming. De waarde van het vorderingsrecht is gekoppeld aan de waardeontwikkeling van de aandelen in het kapitaal van de onderneming. Dit betekent dat indien de waarde van de aandelen stijgt, het vorderingsrecht van de werknemer ook naar rato stijgt. Vaak neem je in een dergelijke SAR-regeling op dat i) er jaarlijks, ii) bij een verkoop van de aandelen van de onderneming of iii) bij het einde van het dienstverband van de werknemer een (pro rata) uitkering plaatsvindt. Het is aan te raden om een staffel op te nemen waaruit de hoogte van het vorderingsrecht volgt die is gekoppeld aan bepaalde targets. Een mogelijkheid zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat de werknemer ieder jaar – indien vooraf afgesproken targets gehaald zijn – 2% SAR erbij krijgt, met een maximum van 6%.
Phantom stocks
Een vorm van winstdeling die tegenwoordig veel voorkomt zijn phantom stocks. Dit zijn een soort fictieve aandelen die recht geven op dat deel van de winst die aan de aandelen is gekoppeld. Een werknemer profiteert dus jaarlijks mee van de winst van de onderneming. Anders dan de hierboven besproken SAR’s ontvang je bij phantom stocks de daadwerkelijke waarde (dividend) van het aandeel dat daaraan is gekoppeld. Bij verkoop van de onderneming ontvang je – anders dan bij SAR’s – de volledige (verkoop)waarde van het aandeel.
Exit bonus
Een andere optie is dat met de werknemer wordt overeengekomen dat hij een bepaald bedrag of percentage van de verkoopprijs ontvangt indien de onderneming wordt verkocht. Een eventueel nadeel is dat er vooraf bepaald moet worden op welk bedrag of welk percentage de werknemer aanspraak kan maken zonder dat de koopprijs bekend is. Indien de koopprijs laag uitvalt kan de werknemer wellicht op een relatief groot bedrag aanspraak maken. Hetzelfde geldt voor het geval dat de koopprijs dusdanig hoog is en een relatief laag percentage al snel neerkomt op een hoog bedrag.
Exit only opties
In het geval van exit only opties kan de werknemer zijn optie op de aandelen enkel uitoefenen indien de onderneming wordt verkocht. Hij verkrijgt dan bij verkoop van de onderneming het recht op aandelen, wat bij een verkoop een recht op een pro rata deel van de opbrengst betekent. Er worden dan ook geen aandelen overgedragen voor de verkoop. Daarbij geldt dat de werknemer aanspraak kan maken op een deel van de koopprijs die niet wordt gelimiteerd door een staffel. Ook eventuele afspraken met betrekking tot een earn-out regeling kunnen hier onderdeel van zijn.
Slim belonen: welke aanpak past het beste?
In een krappe arbeidsmarkt zijn werknemersparticipaties en winstdelingsregelingen effectieve manieren om key personeel te belonen, betrokkenheid te vergroten en te behouden. Participatievormen geven werknemers een (indirect) belang in het bedrijf, terwijl winstdeling een financiële beloning biedt zonder zeggenschap. De keuze hangt af van de rol van de werknemer en hoeveel je als ondernemer wilt delen en wat fiscaal gezien de beste optie is.
Wil je een werknemer (aanvullend) belonen zonder daadwerkelijk formeel deel te laten nemen in de onderneming? Kies dan voor een winstdeling. Is een werknemer onderdeel van een management team of het bestuur? Overweeg dan een vorm van participatie zoals (stemrechtloze) aandelen of een optierecht.
Samen kijken naar de juiste oplossing?
Heb je hulp nodig bij het opzetten van een participatie- of beloningsregeling voor je team? Neem gerust contact op – we denken graag met je mee!
